Heel wat mensen kunnen vandaag niet meer mee op de arbeidsmarkt. Voor een deel van hen kan PWA-werk de uitkomst bieden. Maar dat systeem ligt nu onder vuur. Hoog tijd dus om het systeem even door te lichten.
Waarover gaat het?
Vandaag werken er zo’n 12.000 mensen via PWA. Het gaat om werklozen die omwille van allerlei redenen erg moeilijk werk vinden. Vaak hebben zij al een begeleidingstraject doorlopen bij de VDAB, maar blijken ze niet bemiddelbaar naar de arbeidsmarkt. Omdat ze niet het juiste diploma hebben, of omwille van een fysieke beperking, omdat zij een voltijdse baan niet aankunnen of omdat de arbeidsmarkt hen allemaal wat te snel gaat. Ze zoeken al heel lang werk, zijn lang ziek geweest, of zijn niet in staat om meer dan een paar uur per dag of per week te werken.
De Vlaamse regering wil het PWA-systeem afschaffen
Er bestaat vandaag een oplossing voor deze werklozen: tewerkstelling via het Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA). De Vlaamse regering wil het PWA-systeem echter afschaffen en hervormen tot ‘Wijkwerken’. De maatschappelijke meerwaarde van het PWA-systeem zal volledig verdwijnen onder het mom van efficiëntere organisatie.
De sociale partners (vakbonden en werkgevers), de steden en gemeenten (VVSG), de scholen en heel wat andere maatschappelijke actoren trekken aan de alarmbel. Er heerst grote onduidelijkheid en veel weerstand tegen de plannen.
Informatieve PWA-kranten worden verspreid, er verschijnen ongeruste boodschappen in de pers, de vakbonden verzamelen duizenden handtekeningen en op 9 december 2016 trekken de vakbonden en de VVSG naar het kabinet van Vlaams minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) om actie te voeren en met hem in gesprek te gaan. Alle betrokkenen zitten met hun ongerustheid en kritiek op één lijn.
Wat is PWA?
PWA staat voor Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap. PWA geeft mensen die niet terecht kunnen op de gewone arbeidsmarkt de kans om een paar uur per dag of per week maatschappelijk zinvolle activiteiten te verrichten.
PWA biedt hen een houvast, een stabiele omgeving om te werken en een gevoel van maatschappelijke meerwaarde. Per gewerkt uur krijgen ze 4,10 euro bovenop hun werkloosheidsuitkering of leefloon, waardoor ze ook wat financiële ademruimte krijgen.
Vandaag zijn er 12.000 PWA-werknemers die 13.130 mensen thuis helpen met de tuin, klusjes en begeleiding of oppas van zieken en kinderen. Ook 3.662 scholen, gemeenten, tuinbouw- en landbouwbedrijven, vzw’s en stadsdiensten doen een beroep op PWA-werknemers. Er worden meer dan 3 miljoen PWA-uren gepresteerd per jaar en dit voor een budget van ongeveer 21 miljoen euro.
Wie zijn de huidige 12.000 PWA-werknemers?
Van de 12.000 PWA-werknemers zijn er meer dan 9.000 ouder dan 50 jaar, meer dan 6.000 zelfs ouder dan 55 jaar.
Welke PWA-activiteiten worden verricht?
En over welk budget spreken we?
Bij de natuurlijke personen zijn klein tuinonderhoud, thuishulp en de begeleiding van zieken en kinderen de belangrijkste PWA-activiteiten. Het budget voor de rechtspersonen ligt dubbel zo hoog. Vooral het onderwijs, maar ook de lokale overheden, de land- en tuinbouw, de vzw’s en in beperkte mate ook de stadswacht doen beroep op het PWA-systeem.
Hoe wordt het systeem aangestuurd?
Ongeveer 330 PWA-beambten en 286 lokale PWA-vzw’s leiden het systeem in goede banen.
Om valse concurrentie te vermijden en goed bestuur te verzekeren werd bepaald dat de sociale partners moeten zetelen in het bestuur van de PWA-vzw’s. Zo’n 3.000 bestuurders over heel Vlaanderen nemen die rol op, doorgaans na de uren, als een maatschappelijk engagement.
Behoud de maatschappelijke meerwaarde van PWA
De maatschappelijke meerwaarde van PWA is groot.
De 3 belangrijkste aspecten op een rij:
1. Niet iedereen kan terecht op de gewone arbeidsmarkt.
Omdat je het juiste diploma niet hebt, door een fysieke beperking of omdat het net dat tikkeltje te snel gaat. Een groep mensen kan tijdelijk of op lange termijn niet meer dan een paar uur per dag of per week te werken. PWA biedt deze groep mensen ook op lange termijn heel wat kansen om betrokken te blijven in de maatschappij. Dat is een veel beter alternatief dan zich nutteloos voelen en werkloos zijn.
2. Het is voor deze kwetsbare groep heel belangrijk dat ze een houvast heeft en in een stabiele omgeving kan werken.
Voor een groot aantal PWA-werknemers zijn andere trajecten geen haalbare kaart. De financiële stimulans van 4,10 euro per uur beloont de PWA-werknemer voor het geleverde werk en geeft hem/haar wat financiële ademruimte bovenop de werkloosheidsuitkering of het leefloon.
3. Niet enkel voor de werknemer, maar ook voor de gebruiker is PWA een absolute meerwaarde.
Oudere mensen, zieken, ouders, scholen, gemeenten en andere organisaties doen een beroep op PWA-werknemers voor jobs die anders niet meer betaalbaar zijn. Denk maar aan extra hulp tijdens de middagpauze op school of hulp bij het oversteken van kinderen aan de schoolpoort.
Vandaag helpen 12.000 PWA-werknemers 13.130 mensen thuis met de tuin, klusjes en begeleiding of oppas van zieken en kinderen. Ook 3.662 scholen, gemeenten, tuinbouw- en landbouwbedrijven, vzw’s en stadsdiensten doen een beroep op PWA-werknemers.
De plannen van de Vlaamse regering
Minister Muyters (N-VA) wil enkele belangrijke elementen aan het systeem veranderen. Hij geeft het hervormde systeem ook een nieuwe naam: Wijkwerken.
Onder het mom van meer efficiëntie bij de organisatie van het systeem vernietigt hij de maatschappelijke meerwaarde.
Achterliggende agenda lijkt het invoeren van een vorm van gemeenschapsdienst of het afbreken van jobs met maatschappelijke meerwaarde.
Plan 1:
In de toekomst wordt het contingent van 7.291 VTE bevroren. Er kan niet meer uitgebreid worden.
Plan 2:
De huidige PWA-werknemers zullen zo veel mogelijk plaats moeten maken voor nieuwe werknemers, zonder garantie rond jobs. Daardoor wordt het risico reëel dat ze gewoon opnieuw in de werkloosheid terecht komen.
Plan 3:
De toekomstige PWA-werknemers zullen slechts 6 maanden (één maal verlengbaar) in een traject kunnen blijven. Het nieuwe systeem mag voor een werkzoekende geen duurzame oplossing meer zijn. Daarna is er voor hen geen enkele garantie op een job en wacht vermoedelijk opnieuw de werkloosheid.
Plan 4:
Er is nog geen enkele garantie dat de financiële impuls van 4,10 euro behouden blijft en er een goede begeleiding wordt voorzien. Er wordt ook gesproken over een verplichting om dit traject te volgen.
Plan 5:
De PWA-beambten worden op 1 januari 2017 medewerkers van de VDAB. Een groot deel van hen zal een andere opdracht krijgen. De huidige vzw-werking moet tegen 1 januari 2018 verdwijnen. Minister Muyters tracht onder het mom van de inefficiëntie van de vzw-werking de maatschappelijke meerwaarde van het volledige systeem te ondergraven. Hoe het systeem dan wel laagdrempelig en toegankelijk kan georganiseerd worden, is nog onduidelijk.
Wat betekent dat voor PWA-werkneemster Sabine en haar gebruikers?
De vraag stelt zich wat de veranderingplannen van minister Muyters voor Sabine zullen betekenen? Sabine is 54 jaar. Ze werkt al 6 jaar in de PWA. Toen ze 7 jaar geleden werkloos werd, vond ze geen andere job. Ze wou wel graag aan de slag, zich nuttig voelen. Geen enkele werkgever wou haar een kans geven omwille van haar lage scholing, leeftijd en zwakkere gezondheid.
Sabine gaat elke maand een paar uur aan de slag in de tuin van een zestal bejaarden. Naast het verzorgen van hun tuintje, heeft ze natuurlijk ook een leuk contact met die ouderen die vaak ook vrij geïsoleerd leven. Sabine geniet van de buitenlucht, van het sociaal contact en van de 4,10 euro per uur die ze bovenop haar werkloosheidsuitkering krijgt.
Sabine zal opnieuw in de werkloosheid terecht komen en gefrustreerd thuis wachten.
Sabine vreest dat met het nieuwe systeem opnieuw tevergeefs tientallen brieven naar werkgevers zal moeten sturen, die haar elke keer opnieuw zullen afwijzen omdat ze te oud is en te laag geschoold. Ze kan niet meer dan een aantal uren per week werken. Ze zal dan opnieuw in de werkloosheid terecht komen en gefrustreerd thuis wachten.
Ook de bejaarden zullen het vertrouwde contact met Sabine missen. In het beste geval komt er elke 6 maanden een ander persoon bij hen langs, met wie ze dan elke keer opnieuw een vertrouwensband moeten opbouwen. In het slechtste geval wordt tuinonderhoud bij ouderen niet meer als maatschappelijk zinvol beschouwd en zal de oudere een andere oplossing voor zijn tuin en sociaal contact moeten zoeken.
De 3 vakbonden manifesteren op 9 december 2016 voor het kabinet van Vlaams minister van Werk Muyters (N-VA) om de PWA-werknemers niet in de kou te laten staan.
Wie gaat dat organiseren?
Een van de grote onduidelijkheden is ook wie het nieuwe systeem gaat organiseren? De huidige werking en goed bestuur dreigt te worden vervangen door een grote variëteit aan spelers: gemeenten, commerciële organisaties, vzw’s… En dat zonder controle van de sociale partners.
Meer nog, de N-VA vond het nodig om op 6 december 2016 een persbericht de wereld in te sturen waarin ze de “zeer dure” kostprijs hekelt van de zitpenningen voor PWA-bestuurders. Niet alleen schofferen zij hiermee de dagelijkse inzet van die bestuurders voor tewerkstelling en maatschappelijke dienstverlening, ze maken zichzelf ook onsterfelijk belachelijk.
Nog geen 50 euro per jaar aan zitpenningen
De aanklacht luidt: “In 2015 werd 28.908,81 euro aan zitpenningen betaald voor bestuurders van PWA’s en maar liefst 121.434,87 euro aan zitpenningen voor bestuurders van dienstencheque-ondernemingen van PWA’s.”
Een goeie 150.000 euro aan zitpenningen voor meer dan 3.000 bestuurders over heel Vlaanderen, is dat “zeer duur”? Dat is per persoon nog geen 50 euro per jaar!
Om het een beetje in perspectief te plaatsen: alle dienstencheque-PWA-bestuurders samen worden dus minder vergoed dan Bart De Wever alleen voor zijn mandaat als burgemeester van Antwerpen (127.491,72 euro volgens vacature.com).
PWA-bestuurders wegzetten als schimmige zakkenvullers getuigt van een ongezien cynisme en beledigt al wie zich in Vlaanderen inzet voor de meest kwetsbaren op onze arbeidsmarkt.
Behoud maatschappelijke meerwaarde en efficiëntere organisatie
Minister Muyters wil, in de N-VA-veranderdrift, het PWA-systeem aanpassen. Onder het mom van de inefficiëntie van het vzw-systeem moet het PWA-systeem volledig op de schop. Ook alle elementen die maatschappelijk zinvol zijn.
Wij pleiten voor een behoud van alle maatschappelijk zinvolle elementen en een efficiëntere organisatie. Daarom formuleren we volgende eisen:
- Blijf PWA of Wijkwerken zien als een volwaardig alternatief. Zorg ervoor dat er 12.000 jobs met maatschappelijke meerwaarde behouden blijven. Verhoog dat contingent. Er is ook een grote nood aan de dienstverlening die deze mensen nu leveren.
- PWA zorgt dat mensen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt toch een job vinden. Als de huidige PWA-werknemers geen garanties krijgen op andere jobs moeten ze voor onbepaalde duur in het systeem kunnen blijven. De werkloosheid is geen goed alternatief.
- Ook velen van de toekomstige PWA-werknemers zijn na 6 maanden niet voldoende geholpen. Voorzie toch een realistische duur van het traject. Voor sommigen kan dit dus een blijvende oplossing zijn. De werkloosheid is nooit een goed alternatief.
- We pleiten voor het behoud van de financiële vergoeding van 4,10 euro per uur voor het geleverde werk. Ook een kwaliteitsvolle begeleiding is belangrijk.
- De PWA-beambten worden op 1 januari 2017 medewerkers van de VDAB. Wij begrijpen dat de huidige vzw-structuur niet efficiënt meer is. Behoud toch een laagdrempelig systeem, waar de expertise van de huidige PWA-beambten wordt erkend en ook de bestaande expertise en betrokkenheid van de sociale partners wordt behouden.
Minister Muyters doet de maatschappelijke meerwaarde van het PWA-systeem teniet en creëert chaos en onduidelijkheid.
Eerder deze week kondigde hij al aan dat hij de hervorming met 6 maanden uitstelt en deze dus pas op 1 januari 2018 zal ingaan. Wij willen het gesprek aangaan om te zorgen dat minister Muyters niet enkel zijn timing bijstuurt, maar ook zijn inhoudelijke plannen.
Like onze Facebook-pagina ‘Van PWA naar Wijkwerken’ en blijf op de hoogte van PWA-nieuws
