De ABVV-experten gaan (hopelijk net als u) de zomer in. Maar niet zonder een paar fijne kijk- lees- en luistertips. Horizontaal te verteren? Laat u vooral lekker gaan.
Andrea – expert chemische sector
Over Italiaans fascisme
Op vakantie naar Italië? Lees eerst de tekst van Antonio Scurati, gecensureerd door de Italiaanse publieke televisie, op 25 april, de dag waarop de val van het fascisme in Italië wordt herdacht. Zijn tekst gaat over de politieke moord op Giacomo Matteoti, een socialistisch parlementslid dat tot het bittere einde vocht tegen de partij van Benito Mussolini. Je leest ook de beschuldiging van de auteur dat Giorgia Meloni, het huidige hoofd van de Italiaanse regering, niet in staat is om zich uit te spreken tegen het fascisme. Wil je meer weten? Het enige wat je hoeft te doen is je te verdiepen in Antonio Scurati’s trilogie: M: De zoon van de eeuw, M: De man van de voorzienigheid en M: De laatste dagen van Europa. Meer dan 2000 pagina’s om te lezen! Te veel? Maak je geen zorgen: de plot is aangrijpend, de puzzels talrijk (en de moorden ook) en de boodschap van beschuldiging en gerechtigheid niet te stoppen. Helaas is het onderwerp nog steeds actueel. Ben je klaar voor de reis? Op naar Italië!
Lees ook : Journalisten vrezen voor persvrijheid: “Italiaanse openbare omroep wordt politiek misbruikt” | De Standaard
Ayoubi – expert sociale bescherming en armoede
Begrijp Oekraïne
De documentaire Het nieuwe IJzeren Gordijn | VRT MAX van VRT journalist Rudi Vranckx is een must see voor ieder van ons die het Oekraïne-conflict beter wil begrijpen. Door te reizen van het Hoge Noorden (Noorwegen) tot in de Kaukasus (Georgië) ontmoet Rudi mensen die vandaag leven met Rusland als buur. Voor ons blijft het te vaak een oorlog ver van ons bed, maar voor lokale bewoners is het onderdeel geworden van hun dagelijkse leven waarbij oude wonden worden opengereten, vooral voor die landen uit de oude Sovjet Unie. De sterkte van de documentaire, en van Vranckx, is dat gewone mensen aan het woord worden gelaten. En dan merk je dat mensen boos zijn, maar bovenal zijn ze angstig voor de Russische dreiging. Maar evengoed zie je mensen, vooral bij de bevolking van Russische origine, die worstelen met de twee werelden en soms ook sympathie tonen voor Rusland. De focus van de documentaire ligt vooral op het grensgebied, maar toch is er ook aandacht voor de harde realiteit van de oorlog: ontvoering van kinderen, het opbergen van gesneuvelden en kapotgeschoten dorpen. De oorlog in Oekraïne woedt hevig en de menselijke tol blijft torenhoog.
Caro – expert arbeidsmarkt
Een té vrije arbeidsmarkt? Werkt niet
Mocht je het nog niet gedaan hebben bekijk dan zeker de docuserie Working, What We Do All Day (2023) van Barack Obama op Netflix. De serie biedt een diepgaand en genuanceerd inzicht in de hedendaagse Amerikaanse arbeidsmarkt, waarbij de ervaringen van werkende mensen centraal staan. Quasi meteen krijg je een beeld van een economie die niet werkt voor de meeste werkende mensen.
Je ontmoet Elba, een immigrante uit de Dominicaanse Republiek die al tweeëntwintig jaar in hotel Pierre werkt. Je krijgt een idee van de eentonigheid van haar werk als ze herhaaldelijk kamers schoonmaakt die er hetzelfde uitzien.
Carmen, een bezorgster voor Uber Eats in Pittsburgh, onthult de realiteit van platformwerk als ze zegt: “Het zou mooi zijn als je tenminste een minimumloon kon krijgen … maar dat doen ze niet.”
Het laat zien welke menselijke tol werknemers betalen in een té vrije markt waar bedrijven almachtig zijn. De onzekerheid, uitbuiting en ongelijkheid die het met zich meebrengt zijn dagelijkse realiteit voor de geportretteerde werknemers. Ze toont bovendien ook het belang van vakbonden en collectieve actie om de rechten van mensen te beschermen, eerlijke arbeidsomstandigheden te bevorderen en een tegenmacht te bieden.
De serie moedigt aan tot reflectie en discussie over de toekomst van werk, economie en de noodzakelijke aanpassingen om een inclusieve en rechtvaardige arbeidsmarkt te creëren. Geen onwelkome discussie voor de partijen die op dit moment aan het onderhandelen zijn.
Hoofdcommentaar over kapitalisme
In De crisis van het democratisch kapitalisme beschrijft Martin Wolf hoe de democratie onder vuur ligt omdat macht en rijkdom onvoldoende wordt gescheiden. Volgens hem vertrekt de roep om populistische autoritaire leiders vanuit een falende economie. Macht en rijkdom worden onvoldoende gescheiden. Waarbij rijkdom de dominante machtsbron is zonder tegengewicht. Er is niets mis met geld verdienen zegt hij, indien daarmee brede welvaart wordt gecreëerd. En daar knelt het schoentje. Hij stelt dat er vandaag voornamelijk veel geld met geld wordt gemaakt, aandeelhouderswaarde wordt nagestreefd, er wordt ‘gegraaid’. Hij noemt het ‘renteniers’ kapitalisme en de ongelijkheid die dat met zich meebrengt is gevaarlijk geworden.
Martin Wolf is hoofdcommentator van de Financial Times, niet bepaald een linkse krant. Dus als iemand die een graag geziene gast is op het World Economic Forum, zegt dat er een fundamenteel probleem is met de economie, is het misschien tijd dat we het over een andere boeg gooien. Uitgewerkte oplossingen zal je er niet in terugvinden maar zijn rake analyse van het kapitalisme verdient je (zomerse) tijd.
Olivier – expert sociale zekerheid
Het stiekeme groepsdier
Iedereen is stiekem socialist. Van die stelling tracht Why Not Socialism? je in 83 pagina’s te overtuigen. Misschien niet de meest lichtvoetige zomerliteratuur, maar dit essay kan zomaar je kijk op de samenleving veranderen.
De Canadese politiek filosoof Gerard Allan Cohen schreef een boekenkast vol over gewichtige thema’s als de verdeling van welvaart, de gelijkheid van kansen en de hedendaagse relevantie van het marxisme. Net voor zijn dood in 2009 pende hij dit essay neer. Cohen tracht daarin het brede publiek te winnen voor het egalitarisme.
Het boek draait rond de metafoor van het kampeeruitje. Tijdens zo’n uitstap met vrienden gedraagt iedereen zich spontaan als socialist. Er worden potten en pannen gedeeld en samenwerken gebeurt in ieders belang. De auteur neemt je vervolgens mee in een gedachte-experiment. Wat als we zo’n kampeertrip zouden organiseren volgens kapitalistische spelregels? Wie als eerste de appelboom vindt, kan die opeisen en in ruil voor het leveren van appels een grotere plaats in de tent opeisen. De beste visser kan een groter deel van de vangst opeisen, et cetera. Je voelt als lezer de absurditeit van het idee. Solidariteit lijkt plotseling de natuurlijkste zaak van de wereld.
Of wat werkt in een vriendengroep ook werkt op maatschappelijke niveau blijft voer voor discussie, maar het essay toont met verve hoe onnatuurlijk het liberale mensbeeld met zijn nadruk op individualisme en eigenbelang is. De mens is van nature een groepsdier en is intrinsiek bereid tot delen. Een absolute must-read voor wie aan het zwembad de grote maatschappelijke thema’s niet schuwt.
Peter – expert economie, begroting en mobiliteit
Podcasts voor loper-denkers
Wanneer je in de loop van het jaar besmet raakt met de illusie dat je iets kan doen aan de lichamelijke aftakeling door je te laten infecteren met het start-to-run-virus, ontstaat er tijdens de loopjes tijd om te luisteren naar podcasts. Naar die van De Correspondent bijvoorbeeld, waarvan de lengte ook haalbaar is voor de minder-geoefende loper.
Zoals Wie maakt een einde aan de grote migratieleugen? waarin auteur Jesse Frederik de duidelijke tegenstelling tussen woorden en daden fileert als het om immigratie gaat. Waarbij blijkt dat de meest strenge voorstanders van gesloten grenzen, toch graag voorrang geven aan economische belangen, en vooral zij de deur openzetten, niet alleen voor hooggeschoolde maar ook voor laagbetaalde arbeidskrachten uit den vreemde.
Of van dezelfde auteur Waarom de PVV zo groot werd, waarin hij zich afvraagt of mensen niet vooral op anti-migratiepartijen stemmen omdat ze …. tegen migratie zijn. Dat rechtspopulisme wint omdat … rechtspopulisme populair is. Een boodschap die blijkbaar nu ook Wallonië bereikte.
Of nog Degrowth: op papier een oplossing voor bijna alles, in praktijk een dwaalspoor van Simon Van Teutem. Daarin verduidelijkt de auteur dat de goede bedoelingen en ideeën van de degrowthbeweging in de echte wereld vooral een kleine economie met grote problemen zal veroorzaken.
Wij bepalen just niks
En wanneer je na de sportieve wanhoopspoging getroffen wordt door de obligate scheenbeenvliesontsteking en neerploft in de zetel, en je afvraagt of het allemaal wel de moeite waard is, kan ik je het boek Een geschiedenis van de wereld in acht plagen van Jonathan Kennedy aanraden. Neen, Homo Sapiens klopte Neanderthaler niet omdat ‘onze soort’ slimmer was. En neen, het Christendom en later de islam of het Ottomaanse rijk, rukten niet razendsnel op dankzij hun prachtige boodschap of hun knappe strategieën. Maar wel omdat zowel het alleenste individu als het grootste leger, de kleinste ministaat als het machtigste wereldrijk, uiteindelijk allemaal het hoofd moeten buigen voor de echte machthebbers, de virussen en bacteriën die onze aarde vormgeven en domineren. Op een bepaalde manier een troostende gedachte terwijl je daar zit met die icepack op dat scheenbeen.
Philippe – directeur studiedienst
De wereld is gewoon wennen
Word je ook duizelig van alle historische kantelpunten die er zich op wereldvlak lijken voor te doen de afgelopen decennia? Rusland als de nieuwe vijand. Moslimterrorisme als nieuwe vijand. Pas op, daar komt China. De Brexit. Een Amerika dat niet langer onze grootste bondgenoot lijkt te willen zijn. Om nog maar te zwijgen van het kruitvat in het Midden-Oosten. Vroeger was alles simpeler, toch? En nu lijkt het ene na de andere grote gebeurtenis de wereldorde op zijn kop te zetten. Sven Biscop geeft een interessant perspectief in een recent verschenen, kort en heel helder boek This is not a New World Order. Zijn stelling: laat je niet overdonderen. We leven eigenlijk al dertig jaar in die nieuwe wereldorde, in een nieuwe realiteit. En we zijn gewoon nog aan het wennen. Het is niet langer de bipolaire wereld van de Koude oorlog waarin we leven, maar een nieuwe, multipolaire realiteit. En Europa is volop bezig om zich in deze nieuwe wereld een plaats te zoeken. Met veel nuchterheid en realiteitszin reikt hij een aantal handvaten aan voor hoe Europa zich staande kan houden. Het belangrijkste is het besef van multipolariteit en weer wat meer aandacht voor geopolitiek als bril om naar de wereld te kijken. Het boek leest tegelijk als een geruststelling én als een duidelijk signaal over waar de kansen en valkuilen voor de EU liggen anno 2024.
Terugblik op mesaanval
Op 12 augustus 2022 werd Salman Rushdie vlak voor een lezing neergestoken door een gemaskerde man die met een mes het podium opliep. De 24 jarige dader verklaarde achteraf dat zijn motivatie te maken had met de fatwa op de auteur uit 1988, omwille van het (overigens ook zeer aan te raden) boek De Duivelsverzen. Hij had wel maar 2 pagina’s van het boek zelf gelezen, zo zei hij nog, maar de schrijver leek hem ‘geen goed persoon te zijn’. Rushdie was even in levensgevaar en verloor een oog, maar overleefde de aanval.
In het pas verschenen non fictie boek Mes blikt Rushdie terug op de aanslag en de 2 jaar durende revalidatieperiode die erop volgde. Hij doet dat met een brutale eerlijkheid over het vallen en opstaan en de fysieke ongemakken, maar tegelijk ook met een nauwkeurige introspectie over wat dat alles met zijn mentale toestand doet. Hij probeert daarnaast in het hoofd van de dader te kruipen, door er een fictieve dialoog mee aan te gaan. Dat alles levert een uniek en zoekend relaas op, waarbij naast de persoonlijke ervaring ook het concept van vrije meningsuiting centraal staat. Rushdie schuwt de scherpe stellingen niet, maar slaagt erin om nooit de nuance te verliezen. Dit boek is een verademing in tijden waarin er steeds minder ruimte lijkt te zijn voor zo’n nuance, tijden waarin romans met messen worden beantwoord. Het biedt een helder perspectief op de plaats van schrijvers, of bij uitbreiding iedereen met een mening, in onze complexe wereld vandaag.
Sacha – expert klimaat
Fictie dicht op het vel
Om meteen het risico te nemen uw zomer te verpesten: het Vlaams Belang/Blok zal de komende vijf jaar wellicht niet aan de macht komen op bovenlokaal niveau in België, maar in het najaar is er het misschien nóg grotere gevaar dat Trump de presidentsverkiezingen wint in de VS. Een relevante serie in dat opzicht – geen horror, maar wel huiveringwekkend – is The Plot Against America, nu nog te zien op Streamz en vanaf juli op HBO Max. De zesdelige serie werd mee geschreven en geproduceerd door David Simon, de briljante seriemaker achter onder meer The Wire en Treme (en terzijde, voormalig vakbondsvertegenwoordiger toen hij nog journalist was bij The Baltimore Sun). Het is een ‘alternatieve geschiedenis’, verteld door de ogen van een joodse familie uit de arbeidersklasse, waarin luchtvaartheld en xenofobe populist Charles Lindbergh de verkiezingen wint ten nadele van de Democratische New Deal president Franklin Delano Roosevelt. De serie is gebaseerd op het gelijknamige boek van Philip Roth uit 2004. Of de serie beter is dan het boek, kan ik u helaas niet vertellen: het boek heb ik niet gelezen.
Wel gelezen, en heel erg van onder de indruk, is Vlucht, de debuutroman van Charlotte McConaughy. Als adviseur klimaat lees ik wel vaker dystopische klimaatfictie, maar Vlucht behoort tot het mooiste wat ik al las. Het gaat over een ornithologe die de laatste vogels op aarde, noordse sternen, wil volgen naar Antarctica. Klinkt misschien nogal grijs, maar het boek zit – net als McConaughy’s tweede Ooit waren er wolven – vol spanning en emotie.
Toegegeven, deze kijk- en leestips zullen er niet voor zorgen dat u het zonnetje in huis zal zijn in de zomer – maar met de toename aan hittegolven is het sowieso beter om de zon buitenshuis te houden.
Sandra – diensthoofd Linx+
Door de Denderstreek
In de lente en zomer van 2022 trok Dominique Willaert, schrijver en maker van sociaal-artistiek theater, door de Denderstreek. Hij wandelde door de straten van Ninove, Aalst, Denderleeuw, Zottegem, Herzele en andere Zuid-Oost-Vlaamse plekken, op zoek naar de bovenliggende ongenoegens en diepere verhalen. De gesprekken met bewoners die hij optekende, wisselen af met contextanalyses van wat er in de streek gebeurt, zoals de sluiting van de volkshuizen en politiek dienstbetoon van Vlaams Belang-politici, de geschiedenis van daensisme, de hedendaagse uitbuiting van arbeidsmigranten en schijnzelfstandigheid. Dominique doet een goed doordachte poging om sociale beweging en hoop te brengen in een regio en bij een bevolking die al te vaak stereotiep en eenzijdig negatief in beeld komt.
De reis van Dominique Willaert dateert intussen van twee jaar geleden maar blijft brandend actueel. Het is niet alleen een verslag van een tocht door een regio die zich in de steek gelaten voelt, het vormt ook een handelingskader over hoe we moeten omgaan met de polarisatie die het sociale weefsel van onze samenleving aantast.
Hoor je graag Dominique zelf aan het woord, noteer dan alvast zaterdag 5 oktober 2024 in je agenda. Linx+ nodigt je uit om mee in gesprek te gaan. Hou onze website in de gaten voor meer info: www.linxplus.be
Nadenken over idealen
In de vierdelige VPRO-podcastreeks De Spanjestrijders en ik verbindt reportagemaakster Laura Lubbers het historisch verhaal van twee Spanjestrijders aan vragen over idealisme en daadkracht die jonge mensen van nu zich stellen. Wat doe ik eigenlijk voor mijn idealen? En wat ben ik bereid om daarvoor op te offeren? Waarom kozen tienduizenden mensen van over de hele wereld ervoor om naar Spanje te trekken om de republiek te beschermen tegen het oprukkend fascisme van generaal Franco? Waarom waagden zij hun leven voor een land waar ze nog nooit geweest waren. Deze podcast laat je nadenken over je idealen en verantwoordelijkheid in een wereld die opnieuw op een kruispunt staat.
Sarah – expert onderwijs en diversiteit
Luisteren naar verhoudingen
Dit keer tip ik jullie de podcast Mina en mevrouw. Een podcast over een Zeeuwse dame van adel en haar dienstbode. De podcast is gemaakt door de achterkleindochter van de gravin, Maartje Duin. Aan de hand van de dagboeken van haar overgrootmoeder zoekt ze een antwoord op de intrigerende vraag of ondanks het grote machtsverschil, er sprake kan zijn van vriendschap en liefde tussen een adellijke werkgever en haar dienstbode? Een spannende en verhelderende podcast die me bij een andere podcast bracht van dezelfde maakster: De plantage van onze voorouders. Ook dat is een sociaal geïnspireerde podcast die een erg verhelderende blik werpt op hoe het koloniale verleden ook vandaag nog de samenleving bepaalt.
