“We schrijven het jaar 2020 na Christus. Alle sectoren liggen plat door Covid. Alle sectoren? Nee! Een sector van onverzettelijke werknemers bestrijdt nog steeds de indringer. En hun werk zorgt voor nieuwe overwinningen in de basischemie, farmaceutische nijverheid, kunststof- en rubberindustrie…”
René Goscinny en Albert Uderzo zullen het ons niet kwalijk nemen dat we hun intro tot de avonturen van de onverzettelijke Galliërs hebben overgenomen. Zijn er immers niet overal helden die risico’s nemen en moedig tegenstand bieden? Is de toverdrank van de ene niet vergelijkbaar met de solidariteit van de andere? Afgezien van de gelijkenissen, stellen we ons de vraag of de veerkracht van de werknemers ook het rendement van de chemiebedrijven hielp? Of omgekeerd, heeft de gezondheidscrisis een economische crisis in de sector uitgelokt?
Om deze vraag te beantwoorden, zijn we uitgegaan van socio-economische indicatoren uit de jaarrekeningen van bedrijven die actief zijn in de scheikundige nijverheid in België. Met behulp van de analysesoftware AFIN-A, hebben we specifieke economische en sociale gegevens m.b.t. deze sector verzameld voor de periode 2018-2021.
Vermogensgroei en rendement
Het aandeel van de scheikunde in het creëren van rijkdom staat buiten kijf: de verschillende productie- en onderzoeksactiviteiten van de werknemers zorgen voor de omzetting van grondstoffen in eindproducten. Deze laatste hebben specifieke eigenschappen die de grondstoffen in geïsoleerde of oorspronkelijke vorm niet bezitten. Om deze creatie van rijkdom te becijferen, gebruiken economisten de indicator “bruto toegevoegde waarde”. De evolutie ervan wordt hieronder toegelicht voor de bedrijven die vallen onder de Paritaire Comités 116 (voor arbeiders in de chemiesector) en 207 (voor bedienden in de chemiesector).
Bruto toegevoegde waarde
Bron: AFIN-A
Tussen 2018 en 2021 steeg de bruto toegevoegde waarde van de bedrijven in de sector met meer dan 20%, zowel aan arbeiders- als aan bediendenzijde. Is de productiviteit in dezelfde periode ook gestegen? Deze indicator geeft ons de gemiddelde toegevoegde waarde die door een werknemer in de sector wordt gecreëerd.
Productiviteit
Bron: AFIN-A
Terwijl de productiviteit van een arbeider en een bediende in 2018 rond de € 217.000 schommelde, bedroeg deze in 2021 ongeveer € 265.000, een gemiddelde stijging met 22% voor beide statuten.
Onder de courant gebruikte rentabiliteitsindicatoren, is er de EBIDTA (Earnings Before Interest, Taxes and Amortization): dit is het resultaat (winst of verlies) dat door de hoofdactiviteit wordt verkregen alvorens de eigenlijke financiële activiteiten, belastingen en boekhoudkundige afschrijvingen worden meegeteld.
EBIDTA
Bron: AFIN-A
Ook deze economische indicator is tussen 2018 en 2021 aanzienlijk gestegen: 37,08% voor het Paritair Comité 116 en 34,26% voor het Paritair Comité 207. Net zoals voor de andere ratio’s werd de in 2020 opgetekende stagnatie grotendeels gecompenseerd door aanzienlijke stijgingen in 2021.
Wie heeft er baat bij? De aandeelhouders of de werknemers?
Hebben deze creatie van rijkdom en groter rendement ervoor gezorgd dat er hogere dividenden konden worden uitgekeerd aan de aandeelhouders? In dit opzicht toont onderstaande grafiek de evolutie van de dividenden en het uitkeringspercentage (verhouding tussen de dividenden en winst van het boekjaar) voor het Paritair Comité 207.
Bron: AFIN-A
Tussen 2020 en 2021 zitten de dividenden duidelijk in de lift: een stijging met 103% voor het Paritair Comité 116 en met 87% voor het Paritair Comité 207. Diezelfde dividenden vertegenwoordigen 90% van de winst in het eerste Paritair Comité en 95% in het tweede. Anders gezegd, het leeuwendeel van de winst uit de activiteiten van de chemiebedrijven wordt uitgekeerd aan de aandeelhouders.
En hoe zit het met de werknemers? Hebben zij ook profijt gehaald uit deze groeiende winsten?
Bron: AFIN-A
Terwijl het aandeel van de toegevoegde waarde dat toekomt aan de werknemers 42% bedroeg voor de arbeiders en 44% voor de bedienden in 2018, is dit aandeel gekrompen tot 37% voor de arbeiders en 39% voor de bedienden in 2021. Met andere woorden, de vruchten van de rijkdom leveren de werknemers minder op dan in het verleden.
Idem dito voor het aandeel van de loonmassa in de omzet.
Bron: AFIN-A
In 2021 gaat slechts 7% van de omzet naar de werknemers van de bedrijven in de sector, tegen 11% vier jaar eerder.
In tegenstelling tot bovenvermelde productiviteitsstijging zien de werknemers hun aandeel in de omzet en de toegevoegde waarde van de sector krimpen.
“Ja, maar in 2022…!”
Hebben de jaren 2020 en 2021 ons in de gezondheidscrisis van Covid gestort, dan is het jaar 2022 het jaar van de Russische invasie in Oekraïne en de impact ervan op de energieprijzen. Net zoals in het geval van Covid, rijst de vraag wat de gevolgen zijn van de stijgende energieprijzen voor de chemiebedrijven. Om deze vraag te beantwoorden, kunnen we ons nog niet baseren op de jaarrekeningen van 2022 van de ondernemingen, omdat deze nog niet beschikbaar zijn. De sociaal-economische barometer van het ABVV bevat echter wel de beschikbare gegevens over de winstmarges en stelt reeds vast dat “in de eerste helft van dit jaar (2022) de winsten van de Belgische ondernemingen een recordniveau hebben bereikt: in 1999 bedroegen de winstmarges nog 35%, in het tweede kwartaal van 2022 zijn ze gestegen tot meer dan 45%”.
Dus, winstgevend of niet?
Het is duidelijk dat de laatste jaren synoniem zijn geweest met winst voor de chemische industrie: zowel de toegevoegde waarde als de EBIDTA zijn aanzienlijk gestegen. Uit ons onderzoek blijkt ook dat dit rendement vooral ten goede komt aan de aandeelhouders en niet aan de werknemers: het percentage van de winstuitkering bedraagt meer dan 90% voor eerstgenoemden, terwijl het aandeel van de lonen in de toegevoegde waarde en de omzet voor laatstgenoemden keldert.
Voor 2022 blijft de evolutie van de winstmarge positief. Het zal interessant zijn de analyse uit te breiden door de evolutie van de marges in detail te bekijken, rekening houdend met andere economische parameters en de in de voorgaande jaren gegenereerde winsten.
Meer weten?
|
