Het zijn harde tijden. Het coronavirus hakt niet alleen in op ons gezondheidssysteem en op de economie, maar ook gewoon op onze dagelijkse realiteit, gevoelens, angsten. In dit soort tijden is solidariteit belangrijker dan ooit, en we zien ook vele voorbeelden daarvan spontaan opborrelen. Maar net zo goed is er ook veel ongerustheid en onbehagen, en beleeft iedereen de crisis een beetje vanuit zijn of haar eigen cocon. De media volgen is daarbij niet altijd even geruststellend.
Solidariteit begint met begrip voor elkaars situatie. Daarom brengen de ABVV-experten deze keer geen doorwrocht dossier met slim bedachte antwoorden – die zijn er in het licht van de coronacrisis momenteel ook niet – maar hebben ze in de plaats daarvan hun oor te luisteren gelegd bij de experten van de werkvloer: de delegees en secretarissen die vandaag overspoeld worden met vragen en noodkreten. Wat brengt deze crisis teweeg op de werkvloer en waarmee worstelen mensen?
Het is niet onze bedoeling hiermee mensen angst aan te jagen of te klagen dat alles niet goed geregeld is. We staan voor een ongeziene uitdaging. Wat we willen is een blik bieden op de problemen waarmee velen van ons vandaag geconfronteerd worden, vaak vanuit zeer verschillende invalshoeken, maar met één gemeenschappelijke vijand. Hoe meer we van elkaar beseffen in welke realiteit we leven, hoe beter we zullen kunnen samenwerken om de uitweg te vinden.
Naarmate we verhalen en contexten binnenkrijgen, zullen we ze hier brengen. Voor vandaag werpen we al een blik op: de verzorgers, de kinderopvang, de leerkrachten, de gemeenteambtenaren en de werklozen.
De verzorgers: op onbeschermd risicogebied
Er is uiteraard veel ongerustheid bij het zorgpersoneel. De hele crisis voelt voor hen nog het meest als een oorlogssituatie, waarbij men zich moet voorbereiden om te vechten tegen een onzichtbare vijand. Met lede ogen kijkt men naar de evolutie in het buitenland, want bij ons moet de piek nog komen.
De snelheid waarmee de crisis heeft toegeslaan maakt dat veel verzorgers momenteel werken onder omstandigheden die men normaal gezien nooit zou pikken.
Er zijn al heel veel inspanningen gebeurd, maar toch blijft het niet eenvoudig. Niet alleen om de evidente redenen zoals de druk om patiënten met deze nieuwe ziekte te verzorgen, maar ook omdat stilaan duidelijk wordt dat niet overal voldoende beschermingsmaatregelen voor het personeel zelf kunnen genomen worden. Er is vaak te weinig van dat soort materiaal voorhanden en ondanks de aanvoer van 5 miljoen en nog eens 6 miljoen extra maskers blijft de vraag naar goede bescherming weerklinken. De snelheid waarmee de crisis heeft toegeslaan maakt dat veel verzorgers momenteel werken onder omstandigheden die men normaal gezien nooit zou pikken. Dat maakt hen niet alleen extra bezorgd voor hun eigen veiligheid, maar ook voor die van hun families en alle mensen waarmee ze in contact komen. Het gebrek aan beschermingsmateriaal dreigt echt acuut te worden en moet daarmee de hoofdprioriteit zijn voor de beleidsmakers. Ook in de zorg die buiten de ziekenhuizen gebeurt, zoals de thuiszorg, is dit een probleem.
Het nieuwe systeem van persoonsvolgende financiering koppelt immers rechtstreeks de bezetting aan de financiering en als cliënten niet komen, brengen ze ook geen ‘rugzakfinanciering’ mee. Het personeel wordt opgedragen om recup te nemen of onbetaald verlof.
Er wordt ook volop bekeken of personeel van deelsectoren waar nu plots minder vraag is, kan overgezet worden naar daar waar er ondercapaciteit dreigt. Zo is er momenteel weinig vraag naar de dagopvang voor mensen met een handicap, omdat zij ingevolge de richtlijnen thuis blijven, maar meer vraag in de thuiszorg. Door de nieuwe vraagfinanciering van de gehandicaptenzorg in Vlaanderen vallen daarmee vaak ook de middelen voor de instelling weg die de dagopvang voorziet. Het nieuwe systeem van persoonsvolgende financiering koppelt immers rechtstreeks de bezetting aan de financiering en als cliënten niet komen, brengen ze ook geen ‘rugzakfinanciering’ mee. Het personeel wordt opgedragen om recup te nemen of onbetaald verlof.
In functie van acute noden worden mensen gevraagd om elders in te springen, maar zonder afspraken over de arbeidsvoorwaarden. Bijvoorbeeld op het vlak van bescherming of hun rechten inzake terbeschikkingstelling. We dreigen daar in een grijze zone terecht te komen die op individueel niveau voor de verzorger in het geval van problemen erg negatief kan uitdraaien. Dat is dus zeker een tweede aandachtspunt. Mensen zijn bereid om te helpen waar ze kunnen, maar als ze een risico lopen moeten ze ook beschermd zijn.
De medewerkers kinderopvang: boven water blijven.
In de kinderopvang is het gebrek aan beschermingsmateriaal voor het personeel even groot als in de rest van de zorgsector. Begin er trouwens maar eens aan om peutertjes uit te leggen op welke manier ze het veiligste niezen…
De instellingen blijven open maar draaien op verlies. Er is overleg met de bevoegde minister Wouter Beke bezig.
Daarnaast is er ook de materiële onzekerheid. De instellingen blijven open maar draaien op verlies. Logisch want aan de ene kant moet je open blijven om opvang te verzekeren, maar aan de andere kant komen er niet genoeg kinderen om rond te komen. Er is overleg met de bevoegde minister Wouter Beke bezig. Van de hinderpremie die reeds beslist werd kan de social-profit sector geen gebruik maken. Zullen we dan ook nog onze job verliezen, vraagt men zich af.
Update: Ondertussen kwam het nieuws binnen dat er ook voor deze sector een regeling rond compensatie van de economische schade zal worden voorzien.
De leerkrachten: wat met mijn noden?
Het onderwijzend personeel zit in een bijzondere situatie. Enerzijds zijn de scholen ‘dichtgegaan’, anderzijds is er wel de verplichting om opvang te voorzien, eerst algemeen en later voor een aantal specifieke groepen. Ook hier nemen leerkrachten hun verantwoordelijkheid op, maar dat betekent niet dat alles zomaar vanzelf gaat. Er zijn immers nog heel wat onduidelijkheden en net als iedereen hebben leerkrachten ook elk een privécontext. Veel vragen die binnenlopen gaan dan ook daarover.
Een leerkracht kwam bijvoorbeeld met de vraag: “Ik behoor als zestigplusser met medische problemen tot de risicogroep en mag mijn eigen kleinkinderen niet meer opvangen. Maar ik word wel gevraagd om present te tekenen voor de opvang op school. Ik wil gerust helpen, maar hoe weet ik of het wel veilig is voor mij? En wat als ik me niet meer veilig voel, mag ik dan weigeren om te komen?”
“Ik behoor als zestigplusser met medische problemen tot de risicogroep en mag mijn eigen kleinkinderen niet meer opvangen. Maar ik word wel gevraagd om present te tekenen voor de opvang op school.”
“Mijn directeur zegt dat wij ook kunnen opgevorderd worden om in een ziekenhuis te gaan werken, klopt dat?”
Onduidelijkheid is er ook als het gaat over hoe de regels toegepast moeten worden. In de ene school verwacht men dat het hele leerkrachtenteam elke dag aanwezig is, op andere gaat het om beurtrollen. Vaak wordt er gesproken van ‘opgevorderd’ worden, wat tot de meest uiteenlopende theorieën leidt. “Mijn directeur zegt dat wij ook kunnen opgevorderd worden om in een ziekenhuis te gaan werken, klopt dat?” vraagt een van de leerkrachten.
Soms is er ook wrevel omdat leerkrachten het gevoel hebben opgevorderd te zijn om hun verantwoordelijkheid te nemen, terwijl niet alle ouders zich even plichtsbewust opstellen. “Vandaag kregen we kleuters aan de schoolpoort waarvan de moeder zei dat ze moest werken en dat de vader de kinderen niet wou opvangen. Het ging niet over een gescheiden gezin, de vader zat gewoon thuis. Gelukkig werd hier ingegrepen door de directie.”
De gemeenteambtenaren: blijf bezig, wordt hulpverlener.
Een deel van het gemeentepersoneel moet gewoon aan de slag blijven, om wezenlijke publieke dienstverlening te blijven garanderen. Maar net zo goed worden ze her en der gevraagd om andere taken op te nemen. We krijgen vragen van mensen die aan de slag zijn als redder in een zwembad of medewerker in de bib, die nu de facto geen werk hebben en die gevraagd worden om in callcenters vragen over Corona te beantwoorden. Dit gebeurt op vrijwillige basis. Voor velen is het de eerste keer dat ze eerstelijnshulpverlening moeten doen.
De werkloze: wat moet ik, wat mag ik?
Zeker bij het begin van de regeringsmaatregelen die afgekondigd werden was de onduidelijkheid erg groot voor wie werk zoekt. “Kan ik nog gaan solliciteren? Moet ik nog solliciteren? En is dat wel veilig?” De richtlijnen van de overheid waren niet altijd even duidelijk of geruststellend. Zo kregen mensen op dezelfde dag bericht van enerzijds de RVA die aankondigde dat de verhoren inzake controle van werkzoekenden niet meer zouden doorgaan op veiligheidsredenen, terwijl de VDAB anderzijds net aangaf dat ze wel zouden blijven doorgaan. In de snelheid van de gebeurtenissen niet onbegrijpelijk, maar wel te vermijden. Gelukkig konden we via overleg tot een oplossing komen en werd de richtlijn duidelijk: dit is momenteel geen prioritaire verplaatsing.
Ben ik bereid, verplicht, om voor een beperkt bezoldigde stage van enkele weken of maanden momenteel mijn huis uit te komen?
Werkzoekenden moeten in principe wel nog (online, per brief of telefonisch) solliciteren en de bewijzen daarvan bijhouden. Opleidingen zijn geannuleerd, maar indien ze een stage lopen in een bedrijf gaat die wel nog door en worden ze ook geacht daar aanwezig te zijn. Anderzijds komen er signalen dat alle stages zouden worden afgelast. Veel mensen zijn daarover bezorgd. Ben ik bereid, verplicht, om voor een beperkt bezoldigde stage van enkele weken of maanden momenteel mijn huis uit te komen? En anderzijds: als het stopt, wat met mijn inkomen? Dan val ik weer terug op mijn (dalende) uitkering.
Wordt vervolgd…
Zoals gezegd zullen we naarmate de verhalen binnenkomen proberen om meer verhalen te brengen. Maar belangrijk om tot slot mee te geven is dat achter elk van de vragen en moeilijkheden die u hier kan lezen ook mensen zitten die hard werken aan de oplossingen en de antwoorden. In ons geval zijn dat de vele medewerkers, delegees en secretarissen van de vakbond die tijdens deze storm druk in de weer zijn om mensen gerust te stellen, hen houvast te bieden, hun belangen te verdedigen en oplossingen te onderhandelen. You are not alone.
Ben je werknemer of werkzoekende en heb je vragen over de gevolgen van de coronacrisis en -maatregelen voor jouw situatie? Dan vind je hier alvast een boel informatie verzameld:
http://www.abvv.be/-/corona-vragen-antwoorden
http://www.abvv.be/-/corona-werkzoekend-vragen-antwoorden
http://www.abvv.be/-/corona-tijdelijk-werkloos
http://www.abvv.be/-/aangepaste-abvv-dienstverlening
Als gevolg van de corona-crisis zijn ook de ABVV-kantoren gesloten. Achter gesloten deuren en op afstand loopt de essentiële dienstverlening echter verder. Onze medewerkers zetten alles op alles om de uitbetaling van de werkloosheidsuitkeringen te verzekeren en juridische dossiers af te handelen.
Ook de vakbondswerking in bedrijven en ondernemingen loopt ondanks de crisis door: delegees en secretarissen blijven bereikbaar om problemen op de werkvloer snel op te lossen.
