Wat als je op je werk niet durft te zeggen wie je bent? Wat als je moet kiezen tussen je job of jezelf kunnen zijn? Voor te veel LGBTQIA+-personen is dat geen hypothetische vraag. Discriminatie, pesterijen en uitsluiting zijn nog altijd dagelijkse kost. Niet alleen in de VS onder Trump. Ook hier. Ook op onze werkvloeren. Daarom is deze strijd ook een vakbondsstrijd.
Op 5 november 2024 zorgden de inwoners van de Amerikaanse staat Delaware voor een primeur: Sarah McBride werd als eerste transgender persoon verkozen om zitting te nemen in het Amerikaanse congres.
Trump en Musk
De reactie van de Republikeinse partij was even gezwind als brutaal: er werd meteen een wet ingediend die het McBride onmogelijk moest maken om gebruik te maken van de vrouwentoiletten in het Capitool. Hoewel dat haar werk als verkozene er niet eenvoudiger op maakte, liet ze het gelukkig niet aan haar hart komen.
In diezelfde novembermaand kozen de Amerikanen Donald Trump tot 47ste president van de Verenigde Staten. Na zijn eedaflegging in januari werd al snel duidelijk dat McBrides ervaring – hoe schokkend op dat moment ook – slechts een voorbode was van wat nog komen zou.
Trump, zijn regering en trawant Elon Musk openden een frontale aanval op alles wat met Diversity, Equality and Inclusion (DEI) te maken had. Ook leden van de LGBTQIA+-gemeenschap kregen, en krijgen nog steeds, zware klappen.
Een greep uit de maatregelen: transgender personen zijn niet langer welkom in het leger, transgender vrouwen worden opgesloten in mannengevangenissen, transjongeren hebben niet langer toegang tot de nodige zorg, programma’s die de LGBTQIA+-gemeenschap ondersteunen worden drooggelegd, ….
| What’s in a name?
De LGBTQIA+ gemeenschap, het is een hele mond vol. De term LGBTQIA+ staat voor Lesbisch, Gay (homo), Transgender, Queer, Intersekseeul, Aseksueel. Het +-teken staat voor andere vormen van diversiteit op vlak van gender, geslacht en seksuele oriëntatie. LGBTAQIA+ is een koepelterm die een erg diverse groep genderidentiteiten en seksuele oriëntaties beschrijft. Naast ons geslacht, dat wordt bepaald aan de hand van geslachtskenmerken bij de geboorte, hebben we ook een gender. Gender is de (vaak cultureel) bepaalde manier waarop mannelijkheid en vrouwelijkheid worden ingevuld in onze maatschappij. Onze genderidentiteit verwijst naar hoe we ons voelen en identificeren. Voelen we ons eerder vrouwelijk of eerder mannelijk? We uiten dit gevoel via onze uiterlijke kenmerken zoals kledingkeuze en make-up, maar ook in de manier waarop we bewegen en praten,…. Dat heet genderexpressie. Ook hebben we een seksuele oriëntatie: tot welke personen voelen we ons aangetrokken? |
En Europa?
In Europa gaan de alarmbellen stevig af: in Groot-Brittannië heeft het Britse hooggerechtshof onlangs verordend dat alleen wie biologisch als vrouw is geboren, ook wettelijk een vrouw kan zijn. Het hoeft geen betoog dat dit verregaande gevolgen heeft voor de positie en rechten van transvrouwen in de maatschappij.
Ook Hongarije perkt de rechten van LGBTQIA-personen verder in. Het land erkent slechts twee geslachten, verbiedt de “propaganda” van transgender personen of koppels van een gelijk geslacht en maakte onlangs ook deelname aan een Pride betoging strafbaar met zware boetes.
In Europa gaan de alarmbellen stevig af: in Groot-Brittannië heeft het Britse hooggerechtshof onlangs verordend dat alleen wie biologisch als vrouw is geboren, ook wettelijk een vrouw kan zijn.
Toch is in andere Europese landen de situatie rooskleuriger. In veel Europese landen worden stap voor stap meer rechten toegekend aan LGBTQIA+-personen. België bijvoorbeeld heeft al heel wat wetgeving die LGBTQIA+-personen beschermt en ook rechten geeft: het huwelijk, adoptie, relatief makkelijke geslachtsverandering op je identiteitskaart, het verbod op conversietherapieën…. Er ligt zelfs een voorstel op tafel om als eerste land ter wereld het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht grondwettelijk te verankeren. Resultaat: België steeg onlangs opnieuw naar 2e plaats op Europese ranking LGBTI+-rechten.
België bijvoorbeeld heeft al heel wat wetgeving die LGBTQIA+-personen beschermt en ook rechten geeft: het huwelijk, adoptie, relatief makkelijke geslachtsverandering op je identiteitskaart, het verbod op conversietherapieën.
Aan de kant is er ook hier nog steeds ruimte voor verbetering: veel Belgische wetgeving blijft gestoeld op de klassieke M/V-indeling, waardoor LGBTQIA+-personen niet altijd gelijke rechten of behandeling krijgen. De juridische vooruitgang vertaalt zich dus niet automatisch in een verdraagzame of veilige samenleving.
Enkele cijfers/feiten illustreren dit:
- Meer dan de helft van LGBTQIA+personen loopt niet hand in hand op straat om niet lastig gevallen te worden;
- Een op de drie geeft aan regelmatig slachtoffer te zijn van (al dan niet digitale) pesterijen;
- Een op de drie vermijdt bepaalde plaatsen uit angst lastig gevallen te worden.
Ook op de werkvloeren worden gelijkaardige signalen gegeven:
- 7% ervaart discriminatie bij de zoektocht naar werk. Bij transpersonen loopt dit zelfs op tot 50%;
- 18% ervaart discriminatie op de werkvloer;
- 39% transgender personen geven aan dat ze ooit al een werkgever hebben verlaten omdat de werkomgeving onvriendelijk of vijandig was;
- 15% ervaart een negatieve houding van collega’s omdat ze LGBTQIA+ zijn.
De cijfers zijn confronterend, en vragen om actie.
LGBTQIA+, een syndicale strijd!
Als ABVV vinden wij dat iedereen – zonder uitzondering – recht heeft op een werkvloer waarin die zich thuis voelt, zich gewaardeerd, veilig en gerespecteerd voelt. En wij willen daarbij expliciet en met volle overtuiging een bondgenoot zijn van LGBTQIA+ personen.
Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Nog steeds duiken dezelfde problemen op. Vooroordelen en discriminatie blijven ook op de werkvloer een realiteit. Dit kan gaan over onschuldig bedoelde grapjes van collega’s, die toch hard kunnen binnenkomen. Maar er zijn ons ook andere, meer ernstige gevallen bekend: pesterijen, uitsluiting, verbale agressie en zelf fysiek geweld, het zijn allemaal voorbeelden uit de praktijk. Ook veel van onze delegees en militanten maken deel uit van de LGBTQIA+gemeenschap. En moeten opboksen tegen vooroordelen.
Als ABVV vinden wij dat iedereen – zonder uitzondering – recht heeft op een werkvloer waarin die zich thuis voelt, zich gewaardeerd, veilig en gerespecteerd voelt. En wij willen daarbij expliciet en met volle overtuiging een bondgenoot zijn van LGBTQIA+ personen.
Toch nemen ze moedig het voortouw om een inclusief beleid op poten te zetten. Een delegee uit de chemie getuigt daarover:
“Ik werk in een chemische productieomgeving met volcontinue shiftsystemen. Dat is een erg mannelijke, witte en heteronormatieve werkomgeving. Maar we proberen daar via de werkgroep gelijke kansen op het bedrijf toch aan te sleutelen om tot meer inclusiviteit te komen.
Concreet zijn er bij ons eigenlijk twee werkgroepen die hierbij kunnen helpen. De werkgroep diversiteit en de werkgroep gelijke kansen, opgericht in de schoot van respectievelijk de ondernemingsraad en het comité voor preventie en bescherming.
Toen twee medewerkers enige tijd terug in transitie gingen, bleken de werkgroepen de ideale plek om dit te behandelen. We merkten toen immers dat er bij leidinggevende en HR onvoldoende kennis was, wat al snel leidde tot paniekerige reacties zonder echte oplossingen.
We hebben daarom, op ons initiatief, met de directie afgesproken dat zowel de werknemers-als de werkgeversvertegenwoordigers in de werkgroepen, alsook de HR-mensen, zich snel zouden bijscholen. We deden dit onder andere via brochures van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen alsook çavaria. Samen met de onwetendheid verdwenen toen ook de paniekerige reacties al snel en steeg het wederzijds begrip. Onbekend is onbemind, zo bleek weer.
Wil je aan de slag met inclusie op jouw werkvloer?
De diversiteitsconsulenten van het ABVV staan klaar om je hierbij te ondersteunen. Ze helpen je nadenken over hoe je als delegee een veilige en respectvolle werkomgeving kan creëren. Dat kan door discriminatie bespreekbaar te maken, duidelijke afspraken met de werkgever te onderhandelen of collega’s te ondersteunen.
Meer informatie vindt je in onze brochure “LGBTQIA+ op de werkvloer. Een gids voor delegees”.
Samen bekijken we welke stappen nodig zijn: van concrete maatregelen, zoals genderinclusieve kleedkamers en beleid tegen discriminatie, tot sensibilisering en interne opleiding. Iedereen verdient een werkplek waar die zichzelf kan zijn, zonder angst of drempels.
Neem contact op, dan werken we samen aan een eerlijkere werkvloer.
Bronnen:
- LGBTI Survey Data Explorer, Fundamental Rights Agency, 2019.
- EU-LGBTI II : A long way to go for LGBTI equality (EU LGBT Survey)
- Onderzoek naar ervaringen van LGBTQ’s op het kruispunt van herkomst en seksuele identiteit, M. Wasserbauer & A. Dhoest, 2020.
- www.cavaria.be
- “LGBTQIA+ op de werkvloer. Ook voor delegees.” (Vlaams ABVV)
